Descarboniza! que non é pouco…

Orixe e historia do proxecto

Desde hai máis dunha década, o Grupo de Investigación en Pedagoxía Social e Educación Ambiental (SEPA-interea), da Universidade de Santiago de Compostela (USC), está a analizar como percibe e representa a cidadanía o Cambio Climático e que dispositivos e iniciativas sociais e educativas resultan máis acaídos para axustar a súa interpretación e valoración ao potencial de ameaza que presenta e para poñer en práctica accións socio-educativas que contribúan a reducir a emisión de gases de efecto invernadoiro.

Obxectivos

Descarboniza! Que non é pouco…. Desenvolve unha metodoloxía de intervención que busca trasladar un problema abstracto, como é o cambio climático, á cotidianidade das persoas dende un punto de vista colectivo e comunitario.

Os obxectivos xerais do proxecto son:

• Organización e acompañamento de grupos de persoas dispostas a contribuír á descarbonización e adaptación das súas comunidades; isto é, aumentar a súa resiliencia comunitaria e facilitar a transición ecolóxica cara a sociedades e comunidades baixas en carbono.

• Reducir en clave socio-cultural a distancia sideral que separa a crise climática da vida cotiá da maioría das persoas e das comunidades da nosa contorna.

• Colocar o cambio climático na axenda pública, como unha cuestión social relevante para a cidadanía, vinculando o seu potencial de ameaza con aspectos significativos nos que as persoas poidan introducir cambios con efectos sociais e ambientais sinérxicos e agregados.

Metodoloxía de traballo

Tres son os alicerces sobre os que se constrúe o Proxecto Descarboniza! Que non é pouco…:

1. A necesidade de apostar por iniciativas en clave socio-educativa para enfrontar o cambio climático. Débese incorporar a dimensión social nas medidas de adaptación e mitigación. Isto é, convén analizar as variábeis socioeconómicas, de gobernanza e de educación e comunicación para deseñar políticas ambientais realmente efectivas.

2. A urxencia de que estas iniciativas teñan en conta a representación social do cambio climático. Podemos contar con información extremadamente detallada das variábeis sociais, alén das climáticas e tecnolóxicas, e, sen embargo, non ser quen de chegar á poboación ou non facelo coa capacidade para impulsar os cambios necesarios. A información non é dabondo. E aquí é onde se torna determinante a representación social da problemática; é dicir, saber como a poboación coñece, percibe e valora o cambio climático e, especialmente, as implicacións que pode ter e ten na súa vida.

3. O aproveitamento de prácticas e dispositivos educativos exitosos de diversas entidades e movementos sociais A análise e avaliación de prácticas e dispositivos educativos exitosos –como as post-carbon cities, o movemento slow ou o movemento das transition towns, que teñen incorporado accións e iniciativas innovadoras–, ten constituído unha fonte de inspiración no deseño da metodoloxía de traballo.

Ao longo de varias semanas, desenvólvese unha secuencia de traballo nas que as persoas participantes, que non teñen por que ter coñecementos específicos sobre o tema, analizan e reflexionan sobre as causas e consecuencias do cambio climático, e identifican e propoñen accións que poden poñerse en marcha de forma individual e colectiva para reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro.

Os grupos, a través de distintas dinámicas, deciden que facer para reducir as súas emisións en ámbitos significativos das súas vidas. A reflexión e decisión conxunta, así como o apoio grupal, pretende conseguir os seguintes propósitov:

• A corresponsabilidade coa problemática, incidindo positivamente no que se pode facer, sobre todo de forma colectiva;
• A organización de actividades conxuntas, que conecten co sentir das persoas participantes e coa súa vida cotiá;
• O reforzo intragrupal das accións a poñer en marcha, sobre todo a nivel emocional;
• O sentimento de identidade comunitaria, asumindo ao tempo os seus límites e desenvolvendo as súas potencialidades

O proxecto na actualidade

NO CURSO 2018-19, ao abeiro do financiamento da Fundación Biodiversidade, traballouse en paralelo cos Concellos de Santiago de Compostela e San Sebastián-Donostia. Nesta ocasión, contrastouse especificamente a replicabilidade do proxecto, proporcionando formación e materiais específicos ao persoal municipal participante para que desenvolvera directamente a metodoloxía de intervención.

Despois do éxito desta experiencia, na actualidade seguimos buscando novos espazos nos que poñer en marcha o proxecto. Se estás interesado/a, estas son algunhas das opcións que manexamos:

• Para comezar

Contamos cun deseño metodolóxico e uns materiais consistentes e contrastados para o traballo con públicos adultos. A través da secuencia de intervención poden sentarse as bases para impulsar grupos de persoas máis sensibilizadas e implicadas na acción climática.

• Un proxecto integral

Tomando como referencia as coordenadas resultantes da avaliación do proxecto nos pasados cursos, preséntase unha proposta integral que centra as súas actuacións nun espazo concreto (barrio, parroquia), onde poder actuar sobre varios colectivos; nomeadamente sobre terceira idade, familias (a través das ANPA´s) e mocidade. A través da adaptación da metodoloxía e os materiais aos distintos públicos e á articulación de actividades conxuntas interxeneracionais, búscase un maior impacto a nivel municipal, que se acompañaría de actuacións concretas no ámbito da política ambiental.

• Innovando, creando

Seguro que hai espazos, destinatarios e accións que poden integrarse na metodoloxía de traballo. Contacta connosco se tes algunha outra idea. Seguro que atopamos o xeito de poñela en marcha!